21 Mayıs 2009 Perşembe

ETKİN GÜNEŞ



Kelebek Diyagramı:
Güneş lekeleri yaklaşık bir ay yaşar ve yeni bir leke doğarken kaybolur. Bu lekelerin yerleri ve sayıları zamanla değişir. Kelebek diyagramı güneşteki lekelerin konumunu zamanın fonksiyonu olarak bize gösterir. Bu güneş lekeleri sayısı 11 yıl dolayında çevrim gösterir. Yeni bir çevrimde görülen ilk birkaç leke 35 - 40 derecelik enlemlerde belirir sonraki yeni lekeler eşleğe doğru devam eder.

Güneş Lekelerindeki Manyetik Alanlar:
Işık kaynağı kuvvetli bir manyetik alan içerisine alınırsa tayf çizgileri birkaç bileşene ayrılır. Çizgi aralıkları manyetik alanın yeğinliğine göre değişir. Alan Yeğinliği bir çizginin bileşenleri arasındaki dalga boyu farkı ölçülerek hesaplanır. Çizgi bileşenlerinin yeğinlikleri ve ışığın uçlaklaşması alanın bakış doğrultusuna göre yönüne bağlı olduğundan alanın yönüde belirlenebilir. Yıldızların manyetik alanlarını bulmak için zeeman etkisi ölçümünü kullanmıştık. Güneş lekelerindeki zeeman etkisi ölçümleri lekelerin en kara olan tam gölge dediğimiz bölgelerinde manyetik alanların Birkaç bin gauss dolayında olduğunu göstermektedir .


Güneş Lekesinin Tayfı: Şekilde bir şerit uçlaklaşmasının bir yönünün tayfını gösterirken komşu şerit uçlaklaşmanın öteki yönünü gösterir. Komşu iki tayfın çizgi kaymaları bir manyetik alanın olduğunu gösterir. Manyetik alanların uçlaklaşması incelendiğinde birbirine çok yakın iki lekenin zıt uçlaklı olduğu görülür. Güneşin dönmesi ele alındığında bir yarı kürede öndeki lekelerin kuzey uçlaklı, arkadakilerin ise hep güney uçlaklı olmasıdır. Öteki yarım küre için bunun tam tersi geçerlidir.Güneşin çevrimi yaklaşık 22 yıldır ve ikinci cevrimde uçlaklar tam tersine döner.
Güneşin Diferansiyel Dönmesi:
Güneş lekelerinin hızı ölçülerek güneşin dönme miktarı bulunabilir. Güneşin ortalama dönme dönemi 27 gün dolayındadır. Eşleğe yakın olan lekeler uzak olanlardan daha hızlı dönerler. Buna güneşin diferansiyel dönmesi denir.